Gids van het historisch dorp Tenganan.

Als onderdeel van het sterke culturele conservatisme kent Tenganan een vorm van doekweven die niet alleen onbekend oud is, maar ook nog eens op een zeer speciale manier wordt uitgevoerd. Alleen op enkele plaatsen in India en Japan wordt een vergelijkbare techniek gehanteerd.

Het gaat om de unieke verfstijl (dubbele ikat) en weef stijl (gringsing), wat letterlijk "zonder ziekten" betekend. Het is niet alleen zeer moeilijk te maken, maar ook de meest bewerkelijke manier van textielproductie. Aan het maken van de doeken zijn gebruiken en rituelen verbonden die de stof speciale krachten zouden geven. De methode valt gedeeltelijk onder de simpelere Tenun-methode, die in grote delen van Indonesië voorkomt, omdat ze veel productiever is.

Het maken van deze dubbele ikat geringsing doeken verloopt als volgt:

1. Tijdens het maken van deze bijzondere ceremoniële stof spelen vaardigheid, tederheid, geduld en stilte een belangrijke rol. Tijdens alle stappen in het proces zijn aandacht, deftigheid en precisie essentieel. Deze weefkunst wordt dan ook al eeuwen lang van moeder op dochter doorgegeven. Het katoen wordt eerst handmatig gesponnen tot dun garen.
2. Voorafgaand aan het verven wordt het garen 42 dagen geweekt in een bad van houtas en kukuinootolie en daarna 42 dagen gedroogd in de zon in de familietempel. Dit proces kan wel 12 keer worden herhaald en tot 17 maanden duren. Het resultaat is dat het garen de rode kleur beter opneemt.
3. De draden worden vervolgens om een verf rek gewikkeld, waarbij een kleurafstotend patroon als motief in de bundels draad wordt afgebonden. Doordat het garen nu deze gebonden delen bevat, komt het tijdens de kleurbehandeling niet in aanraking met de kleurstof.
4. De uitdagende dubbele ikat-techniek wordt hier gebruikt. Waarbij zowel het kettinggaren (verticaal weefgetouwgaren) als het inslaggaren (horizontaal weefgetouwgaren) wordt gebonden, zodat ongekleurde patronen ontstaan. Dit precisiewerk vereist dat de patronen op beide garen later tijdens het weven exact over en onder elkaar kruisen.
5. De gebonden garen worden tijdens het droge seizoen naar het nabijgelegen dorp Bug-Bug gestuurd om daar te worden geverfd, aangezien het gebruik van indigo verboden is in Tenganan. De zwarte verf word enkel in het natte seizoen aangebracht.
6. Terug in Tenganan worden de draden opnieuw op de rekken gehangen, waarbij sommige bindingen worden losgemaakt om de nieuwe vrijgekomen ongekleurde gedeeltes zwart te kleuren. Vervolgens wordt indigo overschilderd met rood, wat resulteert in de kenmerkende roestbruine kleur. Het eindresultaat toont een palet van roestbruin, zwart en de natuurlijke katoen kleur.
7. De schering- of kettinggaren wordt op het smalle houten rugband weefgetouw geplaatst, waarna de stof wordt geweven in een losse, evenwichtige structuur. Het patroon ontstaat door de samenwerking tussen schering en inslag. Dit proces vraagt om grote precisie: de weefster gebruikt een weefnaald om de inslag na elke spoelgang zorgvuldig aan te passen, zodat het patroon perfect uitgelijnd blijft. Tussen de werkzaamheden door, gebruikt men een wit doek dat over het eindproduct gelegd word ter bescherming.

De heilige doeken zijn kwalitatief zeer hoogwaardig en gaan zeer lang mee. In diverse musea zijn nu nog steeds stoffen uit begin 20e eeuw gemaakt en in goede staat.

Er zijn ongeveer 20 patronen van geringsing bekend. De afmetingen van de stoffen variëren van 20 cm tot 60 cm breed en kunnen meer dan 2 meter lang zijn. Tijdens verschillende heilige en rituele ceremonies worden de geringsing gebruikt of gedragen over de schouders, borst of middel.

Het Usaba Sambah-festival vindt jaarlijks plaats in de maanden juni en juli kent meer dan 20 evenementen. Tijdens dit festival worden diverse traditionele evenementen en rituelen uitgevoerd die het spirituele erfgoed van het dorp eren.

dag 1
• Memiut ceremonie

  Begin juni

  08:00 uur
  ‘s Ochtends om 08:00 uur houden alle Terunas (jonge, ongetrouwde mannen) en twee Subak-mannen (irrigatie verantwoordelijken en of landeigenaren) van gemeenschappen Banjar Kaja en Kelod een eredienst in de tempels Pura Petilehan en Rambut Petung in het naburige dorp Pesedahan.
• Mepemali ceremonie

  Begin juni

  18:00 uur
  Om 18:00 uur houden twee van de twaalf Subak Kelihan Lingsir (leiders) van de twee gemeenschappen Banjar Kaja en Kelod het Mepemali-ritueel. Tijdens dit ritueel worden in elk Banjar-gebied twee heiligdommen van gegirang-bomen, gemaakt door twee Subak-mannen (religieuze waterbeheerders), verbrand als teken van het begin van de heilige tempelfestiviteiten.
dag 2
• Nyujukang Penjor ceremonie

  Begin juli

  8:00 uur
  ‘s Ochtends om 08:00 uur worden versierde bamboepalen geplaatst voor elk familiehuis langs de dorpsstraten.
• Betara Ke Jaba ceremonie

  Begin juli

  16:00 uur
  ‘s Middags om 16:00 uur is er een processie van de openingsceremonie van de opslagtempel Pura Penyimpenan naar de Pura Bale Agung-tempel, begeleid door gamelanmuziek.
• Nulak Damar ceremonie

  Begin juli

  18:00 uur
  ‘s Avonds vanaf 18:00 uur vindt de zegeningsceremonie plaats van de houten rituele schommel van Banjar Kaja en Kelod. Een heilige kokosolielamp wordt geplaatst op een van de houten zitjes van de schommel, die drie keer naar het noorden en drie keer naar het zuiden wordt gedraaid.
dag 3
• Nyujukang Perong ceremonie

  dag 3 - begin juli

  8:00 uur
  Versierde bamboepalen worden voor de huizen langs de dorpsstraten geplaatst.
• Betara Ke Jaba ceremonie

  dag 3 - begin juli

  16:00 uur
  ‘s Middags om 16:00 uur is er een processie van de openingsceremonie van de opslagtempel Pura Penyimpenan naar de Pura Bale Agung-tempel, begeleid door gamelanmuziek.
• Nulak Damar ceremonie

  Begin juli

  18:00 uur
  ‘s Avonds om 18:00 uur vindt de zegeningsceremonie plaats van de houten rituele schommel van Banjar Kaja en Kelod. Een heilige kokosolielamp wordt geplaatst op een van de houten zitjes van de schommel, die drie keer naar het noorden en drie keer naar het zuiden wordt gedraaid.
dag 4
• Penampahan Kebo ceremonie

  Begin juli

  5:00 uur
  ‘s Ochtends om 05:00 uur worden een buffel en varkens geslacht voor offers. Alle Terunas doen hun werk in de keuken van de Pura Bale Agung-tempel, terwijl de leden van Banjar Kaja en Kelod hun werkzaamheden uitvoeren in de Banjar-gemeenschapshuizen ter voorbereiding op het feest.
dag 5
• Metekrok ceremonie

  Begin juli

  14:00 uur
  ‘s Middags om 14:00 uur doen de nieuw ingewijde Terunas van dit jaar, in hun prachtige volledige klederdracht, samen met de andere Terunas en leden van de twee Banjars Kaja en Kelod een rituele processie. Ze lopen drie keer rond kleine bomen die zijn versierd met allerlei soorten fruit en langs de dorpsstraten zijn opgesteld. Zodra de processie eindigt, worden alle vruchten verzameld door iedereen die ze wil hebben.
dag 6
• Daha Nyambah ceremonie

  Begin juli

  08:30 uur
  ‘s Ochtends om 08:30 uur houden de nieuw ingewijde Terunas een eredienst bij de drie dorpstempels.
• Daha Nyambah ceremonie

  Begin juli

  16:30 uur
  ‘s Middags om 16:00 uur, in hun volledige klederdracht, laten ze de oudere Daha (traditionele meisjesclub) schommelen op de houten rituele schommels van de twee Banjars.
• Daha Nyambah ceremonie

  Begin juli

  19:00 uur
  ‘s Avonds om 19:00 uur worden vanuit de pura Puseh (oorsprong,voorouder en vruchtbaarheid tempel) de jonge vrouwen gedragen op de schouders van oudere Terunas, die drie keer rond de Pura Bale Agung-tempel (sociale gemeenschaps en bestuurlijke tempel) lopen, begeleid door familieleden die offers van biggen op hun hoofd dragen of varkens aan een pikulan (Bamboe draagstok op schouders) terwijl de traditionele gamelan speelt.
  laden
dag 7
• Kare-karean/Perang Pandan ceremonie

  Begin juli

  13:00 uur
  ’s Middags om 13:00 uur vindt het ritueel van de Pandanus-gevechten plaats. Een toewijding aan Heer Indra, waarbij de ceremonie draait om zelfvertrouwen en moed. Soms zie je kleine littekens van eerdere gevechten, of diepe schrammen opgelopen door de doorns van pandanusbladeren.
  Na afloop voeren de nieuw ingewijde Terunas jongens een Abuang-dans uit bij zowel Banjar Kaja als Kelod. Kare-karean is het ritueel waarbij de wonden traditioneel verzorgt worden met verschillende kruiden.
dag 8
• Ngelus Babah ceremonie

  Begin juli

  16:00 uur
  ‘s Middags om 16:00 uur worden alle versieringen van kokosbladeren verwijderd om bewaard te worden en verbrand op de dag van Ngebah Penjor.
• Kare-karean/Perang Pandan ceremonie

  Begin juli

  16:00 uur
  ‘s Middags om 16:00 uur vindt een rituele processie plaats van de (symbolen van de goden) van de Pura Bale Agung-tempel naar de opslagtempel Pura Penyimpenan voor een tijdelijke rustplaats.
dag 9
• Ngebah Penjor en Tabuh Rah I ceremonie

  Begin juli

  06:00 uur
  ‘s Ochtends om 06:00 uur worden alle versierde bamboepalen verwijderd en verbrand, samen met de Babah-kokosbladeren die langs de dorpsstraat voor elk familiehuis hangen. Alle Terunas, leden van Banjar Kaja en Kelod, verzamelen zich om de eerste drie rondes van Tabuh Rah hanengevechten uit te voeren.
dag 10
• Tabuh Rah II en Nuduk Cenengan ceremonie

  Half juli

  13:00 uur
  ‘s Middags om 13:00 uur verzamelen alle Terunas, leden van de twee Banjars Kelod en Kaja, zich om de tweede ronde van de Tabuh Rah (hanengevechten) uit te voeren. Het hoofd van de Teruna voert nuduk cenengan (geldinzameling) voor de voorbereidingen van het feest. ‘s Middags om 16:00 uur vindt een rituele processie plaats van de opslagtempel met de (symbolen van) de goden (penyimpenan) naar de Pura Bale Agung-tempel, begeleid door traditionele gamelanmuziek.
• Daha Ngejot ceremonie

  Half juli

  16:00 uur
  ‘s Avonds geven de nieuw ingewijde Daha (de traditionele meisjesclub) enkele traditionele snacks en gerechten aan de Teruna. Beide clubs presenteren een van hun nieuw ingewijde Terunas en Dahas, die optreden als woordvoerder en woordvoerster. Ze houden een korte dialoog op basis van een oud schrift op de dorpsstraat.
dag 11
• Ngepik ceremonie

  Half juli

  10:00, 12:00 uur
  ‘s Ochtends om 10:00 uur geven de Teruna (Jongensclub) een klein bloemstuk aan de Daha (Meisjesclub) tijdens een face-to-face dialoog bij het huis van de Subak (dorpsoudste), dat dient als tijdelijk huis van de Daha.
  ‘s Middags om 12:00 uur geven de Dahas enkele traditionele cakes aan de Teruna tijdens de dialoog in de Pura Bale Agung-tempel. ‘s Middags geven de Terunas enkele traditionele gerechten aan de Daha tijdens de dialoog bij het huis van de Subak.
dag 12
• Perejangan ceremonie

  Half juli

  09:00 uur
  ‘s Ochtends om 09:00 uur voeren alle prachtig geklede Daha (Meisjesclub) samen met de jongere meisjes een Rejang-dans uit op de binnenplaats van de Pura Bale Agung-tempel, begeleid door traditionele gamelanmuziek.
• Penyuud Usaba Sambah ceremonie

  half juli

  17:00 uur
  ‘s Middags om 17:00 uur markeert dit het einde van alle tempelfestiviteiten. Na de eredienst en zegeningen door de tempelpriester rennen alle Terunas drie keer rond de Pura Bale Agung-tempel terwijl ze een Kris (traditionele dolk) vasthouden. Buren uit nabijgelegen dorpen komen ook om te aanbidden.
dag 13
• Nyimpen ceremonie

  Half juli

  10:00 uur
  ‘s Middags om 16:00 uur vindt de laatste processie van de afsluitingsceremonie plaats van de Pura Bale Agung-tempel naar de penyimpenan (opslag tempel), begeleid door traditionele gamelanmuziek. Alle gezegende offers die door de dorpsbewoners zijn gemaakt, worden na één nacht in de Pura Bale Agung-tempel weer mee naar huis genomen.
dag 14
• Ngebah Anyunan ceremonie

  Eind juli

  15:00 uur
  ‘s Middags om 15:00 uur verwijderen de Terunas en Kelihan Lingsir (twaalf oudste getrouwde mannen) die in Banjar Kelod (zuid) wonen de zuidelijke houten rituele schommel om deze op te slaan in het Bale Banjar gemeenschapshuis. De Terunas, Kelihan Lingsir en leden van Banjar die in Banjar Kaja (noord) wonen, doen hetzelfde in hun deel van het dorp.

Perang pandan is een ceremoniële vechtwedstrijd waarbij jonge mannen in de ene hand gewapend zijn met bundels van pandanbladeren (blad van de pandanusboom). In de andere hand houden de mannen een schild van rond geweven rotan.

Tijdens het gevecht slaan of schuren de jonge mannen elkaar op de rug, wat soms tot lichte bloedingen kan leiden. In het vervolgritueel behandelt men deze wonden met een mix van kruiden, waaronder ook kurkuma.

De wedstrijd wordt uitgevoerd als eerbetoon aan de god Indra. Dit is een oorlogsgod die wordt gezien als de beschermer van het dorp en symbool staat voor moed.